Hasan Sabbahi esrarengiz havaya büründürenler daha cok Avrupalilardir. Batiniler Hasan Sabbahten önce de vardi. Nizari Ismailileri, Iran Ismailileri, Hashasiler, Batiniler, Alamutun Efendisi, Seyhul -Cebel deyince ilk akla gelen Hasan Sabbahtir. Selcuklular Iran, Ortadogu ve Anadoluya yayildiklarinda, coklukla Selcuklu sahasinda, 160 yil en etkili faaliyetlerini gösteren Batiniler, Ismaililer, Ismaililerin degisik kollari olarak zamanimiza kadar gelmislerdir.
Biz eseri yazarken, tarihi kaynaklari esas aldik ve farkli anlatimlarla ayni konulara temas eden bu eserlerde yazilanlari oldugu gibi vererek, bir bütün halinde Batiniler ve Hasan Sabbahin kurdugu, kimine göre yeryüzü cennetini, kimine göre yeryüzü cehennemini, her iki yönüyle ortaya cikarmak istedik.
Insanlari uyustzuran vaat midir; yoksa hashas denilen ot mudur Esas olan vaat tir; yoksa zamanimizdaki intihar saldirilarini izah edemeyiz. Bircok asartirici, Hasan Sabbah ve hashasi yan yana getirmezler ve hashasin kesinlikle kullanilmadigini söylerler. Kimi de belli bir süre kullanildigini belirtirler. Hasan Sabbahin fedailerini hashasla veya inancla baska alemlere götürmesi, gözlerinin öünne cennet sermesi, ayrica teskilatciliginin basarisidir.
Hasan Sabbah etrafinda izah edilen Hashasiler, Siadan türeyen Ismaililerdir. Ismaililer de kendi iclerinde iki esas kola ayrilmistir. Nizari ve Musta li. Biz, kesin inancin en bariz örnegini gösteren Hashasiler anlayabilmek icin, Sia ve Ismailileri de verdik.
Hashasiler üzerine yazilan kitaplari inceledigimizde, belli basli kitaplarda dahi olan anlatilirken, yazarin, inancina, mesrebine ve ilmi seviyesine göre yoruma gittigini gördük. Biz, yorumlari yine arastiricilarin görüsleri olarak aktarmayi tercih ettik.
